Монгол Улс - ХХС 2000

"Хүүхэд, хөгжил -2000" судалгаагаар судалсан үндсэн үзүүлэлтүүдийн улсын дүнгийн төлөөлөх чадварыг 95 хувь, түүврийн алдааны магадлалын хэлбэлзлийг ±5 хувиас хэтрэхгүй байхаар тооцоолж түүврийн загварыг боловсруулав.
Монгол Улс нь нийгэм, эдийн засгийн хөгжил, газар зүйн байдлын хувьд харилцан адилгүй өргөн уудам нутагтай учир судалгааны үр дүнгийн боловсруулалтыг 6 бүс нутаг болон хот, хөдөөгөөр ангилан хийв. Энэ тохиолдолд ангилал тус бүрээр боловсруулалтын дүнгийн алдааны магадлалын хэлбэлзлийн хэмжээ нь улсын дундаж түвшингээс арай их байж болно.
Түүврийн хэмжээ нь "Хүүхэд, хөгжил -2000" судалгааны зааварт өгөгдсөн тусгай томъёоны дагуу тодорхой түвшний нарийвчлалтайгаар тодорхойлогдсон. "Хүүхэд, хөгжил -2000" судалгаа нь судалгааны тодорхой хэсгээс мэдээллийг олон үзүүлэлтүүдээр цуглуулах зорилготой байсан учир тухайлан сонгож авсан үзүүлэлт болон судлагдах хэсгийн хосолмол байдлыг тодорхой түвшний нарийвчлалтайгаар илэрхийлэх боломжтой өрхийн тоог үндэслэж түүврийн хэмжээг тогтоов. Манай судалгааны түүврийн хэмжээг тодорхойлоход улаанбурханы эсрэг тарилганд хамрагдсан 12-23 сартай хүүхдүүдийн хамрагдалтын түвшинг гол үзүүлэлт болгон авсан. Судалгааны үр дүнгийн хувьд түүврийн төлөөлөх чадвар улсын түвшинд 95 хувь, түүврийн алдааны магадлалын хэмжээг ±5 хувиас хэтрүүлэхгүй байх тохиолдолд энэ судалгааны бүх үзүүлэлтүүдээр мэдээллийг 6000 өрхөөс цуглуулах нь тохиромжтой хэмжээ гэж үзэв.
"Хүүхэд, хөгжил -2000" судалгааны ажлыг зохион байгуулагч, төлөвлөгчид нь судалгааны баг тус бүр өдөрт дунджаар 20 өрхөөс ярилцлага авахаар төлөвлөсөн. Энэ тохиолдолд түүврийн нэгж бүлэг нь 20 өрхөөс бүрдсэн нийт 300 бүлэгт хамаарах 6000 өрхөөс ярилцлага авах хэрэгтэй байсан. Судалгааны түүвэрлэлтийг 2 үе шаттайгаар хийсэн. Эхний шатанд Монгол Улсын хүн ам, орон сууцны 2000 оны тооллогын дүнг үндэслэн тооллогын нутаг дэвсгэрийн нэгжийг 6 бүс нутгаар аймаг, сум, баг бүрээр хот, хөдөөгөөр ангилсан жагсаалтаас тооллогын нутаг дэвсгэрээр 300 бүлгийг түүвэрлэн авахаар төлөвлөж, өрхийн нийт дүнд шууд пропорциональ хамааралтайгаар түүврийн 300 бүлгийг сонгов. Түүвэрлэлтийн хоёр дахь шатанд тооллогын нутаг дэвсгэрийн нэгжийг үндэслэн сонгогдсон түүврийн бүлэг тус бүрийг дунджаар 20 орчим тооны өрхтэй сегментүүдэд хуваасан. Энэхүү сегментүүдийн нэг нь санамсаргүйгээр судалгааны нэг бүлэг болон сонгогдсон юм. Сонгогдсон бүлгийн өрх бүр судалгаанд бүрэн хамрагдсан болно.
Түүврийн ангилал: Түүвэрлэлтэнд 2 төрлийн ангилалыг хэрэглэв. Үүнд:
Бүс нутгийн ангилал: Энэхүү тайланд хавсрагдсан хүснэгтүүдийн боловсруулалтыг Баруун, Дундад, Дорнод, Өмнөд, Төвийн 1, Төвийн 2 дугаар бүс гэсэн 6 бүс нутгаар ангилж хийв. Бүс нутгийн энэ ангилал нь Засгийн Газраас мөрдөж байгаа шатахууны үнийн бүс болно. Үүнд:
Баруун бүс ( Увс, Завхан, Говь-Алтай, Баян-Өлгий, Ховд аймаг)
Дундад бүс (Архангай, Хөвсгөл, Баянхонгор, Өвөрхангай, Булган аймаг)
Дорнод бүс (Дорнод, Хэнтий, Сүхбаатар аймаг)
Өмнөд бүс (Өмнөговь, Дундговь, Дорноговь, Говь-Сүмбэр аймаг)
Төвийн 1-р бүс (Төв, Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Орхон аймаг)
Төвийн 2- р бүс (Улаанбаатар хот)
Хот, хөдөөгөөр: Мөн тайланд хавсрагдсан хүснэгтүүдийн боловсруулалтыг дээрхи бүс нутгаар ангилахын зэрэгцээ хот, хөдөөгөөр ангилан боловсруулав. Үүнд:
"Хот" гэсэн ангилалд нийслэл хот, аймгийн төвийн өрх, хүн ам;
"Хөдөө" гэсэн ангилалд сумдын (сумын төв, хөдөөгийн) өрх, хүн амыг тус тус хамруулав.
Судалгааны түүвэрлэлтийн нэгж: Өрх нь судалгааны нэгж болно.


Монгол Улсын "Хүүхэд, хөгжил -2000" судалгааны түүвэрт сонгож авсан 6000 өрх ярилцлаганд бүрэн хамрагдав


Судалгааны түүвэрт сонгож авсан 6000 өрх ярилцлаганд бүрэн хамрагдсан. Энэхүү ярилцлаганд хамрагдсан өрхүүдэд судалгаанд хамрагдвал зохих 15-49 насны 8606 эмэгтэйчүүд бүртгэгдсэнээс 8257 нь ярилцлаганд амжилттай оролцож, хамралтын түвшин 95.9 хувь байна. Мөн судалгаанд хамрагдсан өрхийн асуулгын жагсаалтанд 5 хүртэлх насны 6199 хүүхэд бүртэгдсэнээс 6184 хүүхэд асуулганд хамрагдаж, хамралтын түвшин 99.8 хувь байна.


Судалгааны мэдээллийн файл бүрт түүврийн жин тооцсон.

Өрхийн мэдээллийн файлын хувьд түүврийн жинг өрхийн сонгогдох магадлалын эсрэг магадлалаар түүврийн бүлэг (бүс бүрийн хувьд хот, хөдөө) бүрийн хувьд тооцсон. Өрхийн асуулгад хариулт өгөөгүй түвшинг засварлах үүднээс өрхийн түүврийн жинг түүврийн бүлэг бүрийн хувьд засварласан ба нийт жинлэгдсэн өрхийн тоог жинлэгдээгүй өрхийн тоотой тэнцүү байлгах үүднээс түүврийн жинг тогтмол тоогоор үржүүлж нормчилсон. Өрхийн түүврийн жингийн хувьсагчийг HHWEIGHT гэж нэрлэсэн ба үүнийг өрхийн мэдээллийн файл - HH, өрийн гишүүдийн мэдээллийн файл - HL тус бүрт ашигласан.

Эмэгтэйчүүдийн мэдээллийн файлын хувьд нормчлоогүй өрхийн түүврийн жинг ашигласан. Эмэгтэйн ганцаарчилсан асуулгад хариулт өгөөгүй түвшинг засварлах үүднээс эмэгтэйн түүврийн жинг түүврийн бүлэг бүрийн хувьд засварласан ба нийт жинлэгдсэн эмэгтэйн тоог жинлэгдээгүй эмэгтэйн тоотой тэнцүү байлгах үүднээс түүврийн жинг тогтмол тоогоор үржүүлж нормчилсон.

Хүүхдийн мэдээллийн файлын хувьд мөн нормчлоогүй өрхийн түүврийн жинг ашигласан. Хүүхдийн асуулгад хариулт өгөөгүй түвшинг засварлах үүднээс хүүхдийн түүврийн жинг түүврийн бүлэг бүрийн хувьд засварласан ба нийт жинлэгдсэн хүүхдийн тоог жинлэгдээгүй хүүхдийн тоотой тэнцүү байлгах үүднээс түүврийн жинг тогтмол тоогоор үржүүлж нормчилсон.
The Mongolia MICS survey sample is approximately self-weighting. Normalized (standardized) sample weights were calculated, however, to reflect differential response rates across sampling domains and small differences in sampling fractions across the domains.

The major component of the weight is the reciprocal of the sampling fraction employed in selecting the number of sample households in that particular sampling domain.

After the completion of fieldwork, response rates were calculated for each sampling domain. There were used to adjust the sample weights calculated for each cluster.

The adjustment for household non-response is equal to the inverse value of
RR = Number of interviewed households / Number of occupied households listed.

Similarly, the adjustment for non-response at the individual level (women aged 15-49 years and children aged under-five) is equal to the inverse value of
RR = Completed women's (or under-5's) questionnaires / Eligible women (or under-5s).

Numbers of eligible women and under-5 children were obtained from the household listing in the Household Questionnaire in households where interviews were completed.

The unadjusted weights for the households were calculated by multiplying the above factors for each PSU. There weights were then standardized (or normalized), one purpose of which is to make the sum of the interviewed sample units equal the total sample size at the national level. Normalization is performed by multiplying the aforementioned unadjusted weights by the ratio of the number of completed households to the total unadjusted weighted number of households. A similar standardization procedure was followed in obtaining standardized weights for the women's and under-5's questionnaires.